Ένα μουντζουρωμένο ντουβάρι για φόντο, μια ακατανόητη έννοια ως τίτλος και δυο ελληνικά ονόματα στα αγγλικά δεν συστήνουν στον αναγνώστη απλά μια punk γραφιστική πρόταση για εξώφυλλο βιβλίου, αλλά προαναγγέλλουν ταυτόχρονα και το πνεύμα των φωτογράφων Σοφίας Τολίκα και Κωστή Αργυριάδη για το θέμα «Co-capital».
Γέννημα θρέμμα αμφότεροι της Co-capital βίωσαν το αειθαλές σύμπλεγμα κατωτερότητας των ντόπιων έναντι της πρωτεύουσας, κάνοντας το ακατανόητο αλλά τόσο δηλωτικό ουσιαστικό, τίτλο του βιβλίου τους. Μεγάλωσαν σε μια πόλη φορτωμένη με υπερβολές και με τις διαψεύσεις που συνεπάγονται αυτές, η οποία κρύβει αδέξια τις ενοχές του πρόσφατου παρελθόντος της με προβολές μεγαλείου περασμένων εποχών. Μια πόλη έρμαιο των ανεπαρκών πολιτικών που μέσα σε έναν αιώνα κατάντησαν ένα κοσμοπολίτικο, στρατηγικό λιμάνι-κόμβο των Βαλκανίων σε ένα απέραντο χωριό παραλίμνιας στασιμότητας που βαυκαλίζεται με τα στερεότυπα που του κρεμάνε οι επισκέπτες.
Το Co-capital του Κωστή Αργυριάδη και της Σοφίας Τολίκα είναι σύμπραξη δύο συγγενών φωτογραφικών κόσμων που περιπλανιούνται χρόνια στην πόλη. Αυτό δηλώνει και η πρώτη εικόνα του Αργυριάδη που φωτογραφίζει ένα παλιό αριστερό σύνθημα γραμμένο με σπρέι σε τοίχο, αλλά στον πληθυντικό:
ΠΟΛΛΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΟΣΜΟΙ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟΙ
Αυτή η εισαγωγική δήλωση προϊδεάζει τον αναγνώστη για την τροπικότητα της έκθεσης. Η εναλλαγή και η αντιπαραβολή των μαυρόασπρων φωτογραφιών του Αργυριάδη με τις έγχρωμες φωτογραφίες της Τολίκα δημιουργούν ένα φωτογραφικό σώμα ευθυγραμμισμένο με τον συμπλεγματικό τίτλο του έργου.
Μπορεί οι φωτογραφίες τους να έγιναν μεταξύ 2005 και 2022, αλλά η αφήγησή τους ξεκινά αρκετά χρόνια πριν, το 1942.
Η πρώτη μαυρόασπρη φωτογραφία με τις σιδηροδρομικές ράγες και την ακαθόριστη θέα από το λερωμένο τζάμι του τρένου παραπέμπει στο ανοιχτό εβραϊκό τραύμα της πόλης και οι αναπόφευκτες συνδηλώσεις μεταφέρονται στην επόμενη εικόνα. Η φωτογενής Νέα Παραλία της πόλης έχει μετατραπεί στον παγωμένο τερματικό σταθμό του τρένου της προηγούμενης εικόνας, όπου μια σαστισμένη φιγούρα περιμένει να παραλάβει τους επιβάτες μέσα στη χιονοθύελλα. Ακολουθεί η τακτοποίησή τους σε κελιά με θέα και στη συνέχεια η πορεία στην παραλία εν μέσω θύελλας με τους γερανούς του έρημου λιμανιού στο βάθος να θυμίζουν κρεμάλες.
Η μοναχική πορεία της μαυροφορεμένης γυναίκας κάτω από μια πολυκατοικία με ανησυχητικά έντονη κλίση δεν μπορεί παρά να ερμηνευτεί συμβολικά τόσο σε σχέση με την πόλη όσο και με αυτά που έπονται στη χώρα.
Ο καταιγιστικός ρυθμός που χτίζει η αντιπαραβολή των εικόνων μας εισάγει στον εφιάλτη της γυναίκας που κοιμάται. Συμπάσχουμε με τους κατοίκους της Co-capital, που μέσα στη σύγχυση της καθημερινότητας σκοντάφτουν στις ιστορικές διαστρωματώσεις της πόλης. Το αρχαίο, το βυζαντινό και το οθωμανικό παρελθόν μπλέκει με το ζοφερό παρόν μιας πόλης χτυπημένης από αλλεπάλληλες κρίσεις. Μαρμαρωμένοι σωτήρες και ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών κλήρος πουλάνε θρησκευτικο-πατριωτικά οράματα στους παραλυμένους κατοίκους, τους διαλυμένους από τις ασύλληπτες καθυστερήσεις των έργων υποδομής και την ανεργία, όπως φωνάζουν τα κλειστά μαγαζιά στα κολλάζ του έργου.
Ο εφιάλτης κλείνει κυκλικά με τη χιονοθύελλα να συνεχίσει να σκεπάζει την Co-capital με σκοτάδι.
Η Σοφία Τολίκα και ο Κωστής Αργυριάδης βιώνουν την οργή των ματαιώσεων και των αδιεξόδων της γενιάς τους, κληροδότημα της προηγούμενης γενιάς της πλαστής ευημερίας. Δίκαια λοιπόν σπάνε τη βιτρίνα της πόλης με τις φωτογραφίες τους αποκαλύπτοντας την κουρελιασμένη της ενδοχώρα.
Μανώλης Σκούφιας
A smudged wall as a background, an incomprehensible concept as a title, and two Greek names in English do not merely serve to suggest a punk graphic-design book cover, but also foreshadow the spirit of the photographers Sofia Tolika and Kostis Argyriadis regarding the “Co-capital”.
Both born and raised in the “Co-capital”, they have experienced the persistent inferiority complex of the local population against the capital city, which seems to have almost inevitably led to this incomprehensible, yet highly indicative book title. Both Argyriadis and Tolika grew up in a city burdened by overindulgence and disillusionments, in a city awkwardly struggling to hide behind projections of past grandeur the feelings of guilt that arise from its recent history. The city suffers from the inadequate policies that within a century have turned a cosmopolitan, strategic hub port of the Balkans into a vast village of lakeside stagnation deluding under the soothing stereotypes imposed to it by its visitors.
The "Co-capital" by Kostis Argyriadis and Sofia Tolika is a collaboration of two parallel photographic worlds wandering through the city for years. Argyriadis’ first image of an old leftist slogan spray-painted on a wall attests to this pertinence:
MANY OTHER WORLDS ARE POSSIBLE
This introductory statement sets the tone for the modality of the exhibition. The juxtaposition and alternation of Argyriadis' black-and-white photographs with Tolika's color photographs create a photographic body aligned with the complex title of the work.
Although their photographs were taken between 2005 and 2022, their narrative begins many years earlier, in 1942.
The first black-and-white photograph depicting the railway tracks and the vague view from a dirty train window is suggestive of a wound still open in the city’s Jewish community, with inevitable connotations carried over to the next image. The city’s photogenic seaside promenade, where a bewildered figure waits to pick up passengers in the blizzard, could be the frozen terminal station of the train shown in the previous image. There follows their arrangement in cells with a view and then the march on the promenade amidst the storm, with the cranes of the deserted port in the background resembling gallows.
The solitary black-clad woman walking under an alarmingly steep block of flats can only be interpreted symbolically both in relation to the city and to the future of the country.
The torrential rhythm produced by the juxtaposition of the images introduces us to the nightmare of the sleeping woman. We sympathize with the inhabitants of the Co-capital who, tangled in the confusion of daily life, stumble upon the city’s historical stratifications; the city’s ancient, Byzantine, and Ottoman past intertwine with the bleak present of successive crises. Petrified saviors and the omnipresent and omnipotent clergy sell religious-patriotic visions to the paralyzed inhabitants who suffer kafkaesque delays in the execution of infrastructure projects and face the plight of unemployment, as the closed shops in the collages of the work suggest.
The nightmare completes a full cycle with the last photograph depicting the snowstorm still covering the Co-capital in darkness.
Sofia Tolika and Kostis Argyriadis experience the rage of a generation struggling with the frustrations and predicaments brought about by the previous generation’s world of false prosperity. Rightfully, their photographs shatter the city’s façade revealing the tattered hinterland.
Manolis Skoufias