Η πραγματική πηγή του χιούμορ δεν είναι η χαρά, αλλά η λύπη.
Δεν υπάρχει χιούμορ στον Παράδεισο.
Mark Twain
Το να παραμένεις πολίτης στη δεκαετία του 2020 στην Ελλάδα εξαντλεί κάθε υγιή ψυχισμό. Όταν δε, μέσα σε μία γενιά, βιώνεις τη μετάλλαξη του τόπου σου σε παγκόσμιο τουριστικό προορισμό, τότε το τραύμα επιτάσσει τρόπους επούλωσης.
Ο τρόπος της Μαρίας Πατεράκη είναι η μετατροπή του χιούμορ από άμυνα σε όπλο στην εργασία «Γιατί έτσι μας αρέσει», ένας τίτλος που συμπυκνώνει την αντικοινωνική συμπεριφορά μεγάλου μέρους των Ελλήνων.
Η Πατεράκη φωτογραφίζει την πόλη που ζει κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρά το πάγωμα της οικονομίας που επιφέρει η πανδημική συνθήκη, η φωτογράφος διαβλέπει τη μεταλλαγή των υποβαθμισμένων περιοχών από τις επικείμενες επενδύσεις και αποφασίζει να απαθανατίσει ό,τι προλάβει.
Καθώς εξελίσσεται η φωτογραφική εργασία της Πατεράκη, προκύπτουν θεματικές ενότητες που καθρεπτίζουν παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, όπως είναι η απαξίωση του φυσικού περιβάλλοντος και του δημόσιου χώρου, αλλά και εμμονές, όπως είναι η θρησκοληψία και η πατριδολαγνεία.
Οι αναλογίες του κάδρου τονίζουν τα ίχνη των συμπεριφορών, όπως αυτές ξεδιπλώνονται στην πόλη. Συνθήματα, ταμπέλες και σλόγκαν από ξεθωριασμένες διαφημίσεις στην πόλη υποβάλλουν τους τίτλους των αφηγηματικών ενοτήτων.
Στο παλίμψηστο του δημόσιου χώρου ένα σύνθημα κραυγάζει CRETE is BEAUTIFUL. Η λέξη was θα έκανε πικρή την διαπίστωση.
Η είσοδος ενός νεκροταφείου φράσσεται από μπάζα κάτω από την ταμπέλα ΜΗΝ ΠΕΤΑΤΕ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΕΞΩ, ενώ το σήμα αδιεξόδου στον τοίχο ολοκληρώνει την ειρωνεία.
Η αρχαιοπληξία στον χώρο καταδεικνύεται από μια κάμερα που επιτηρεί ένα κακέκτυπο του δισκοβόλου στη σκιά μιας μπανανιάς, μέχρι τη γύψινη Καρυάτιδα που συνυπάρχει με δύο αντιαεροπορικά πολυβόλα στην αυλή μιας μονοκατοικίας!
Το σχόλιο ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ γραμμένο με σπρέι σε έναν τοίχο προαναγγέλλει ακόμα μία οκταόροφη πολυκατοικία στο διπλανό οικόπεδο.
Στη φωτογραφία με τους δύο εκσκαφείς που φέρουν το επίθετο της φωτογράφου φανερώνεται ο αυτοσαρκασμός της.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι άμεσες ανθρώπινες παρουσίες σε όλη την εργασία είναι ένα ζευγάρι τουριστριών που παρατηρούν ένα γιαπί και δυο πιτσιρίκια που κοιτάνε την προειδοποίηση ΑΡΓΑ ΠΑΙΔΙΑ. Απολύτως ξένα μέσα στο περιβάλλον που απεικονίζονται τα δυο ζευγάρια βιώνουν σαστισμένα τη σχετικότητα της έννοιας του δημόσιου χώρου στην ελληνική επικράτεια.
Στην ολοένα αυξανόμενη φωτογραφική μελέτη των τουριστικά υπερκορεσμένων περιοχών της χώρας η κατάθεση της Πατεράκη καταγράφει το πελάγωμα μιας κοινωνίας που θυσίασε την ταυτότητά της για μια στρεβλή ανάπτυξη και ταυτόχρονα την κοινωνική παράλυση απέναντι στις πολιτικές που ρημάζουν μεθοδικά τον τόπο.
Μανώλης Σκούφιας, 2023
The secret source of humour is not joy but sorrow;
there is no humour in heaven
Mark Twain
Being a citizen in Greece in the 2020s may cause mental exhaustion; especially when you experience your area’s transformation into a top tourist destination in the world, within a generation, it is vital that the trauma be healed.
In her project “Because that’s the way we like it”, Maria Pateraki employs humour that she converts from defense to weapon; this title incorporates the antisocial behaviour of a great percentage of the Greeks.
Maria Pateraki shoots the city she lives in during the pandemic. Despite the freezing of the economy brought about by the pandemic, the photographer foresees the transformation of the distressed areas by the forthcoming investments and decides to photograph anyplace she can.
During the course of her project, different subjects arise that reflect social issues of the Greek society, such as environmental disdain, destruction of public spaces, as well as obsessions, like bigotry and extreme patriotism.
Aspect ratios emphasize behavioural traces, as they unfold in the city. Mottos, signs and slogans of faded advertisements in the city give their names to the narrative units.
In the urban palimpsest there is a slogan everywhere: CRETE is BEAUTIFUL. “Was” instead of “is” would make us come to a bitter realization.
The entrance of a cemetery is blocked by rubble below the sign DON’T THROW RUBBISH OUTSIDE, whereas the dead-end sign completes the irony.
The lust for antiquities is manifested by a camera that oversees a takeoff of the Discobolus (discus thrower) in the shade of a banana tree to a plaster Caryatid that co-exists with two anti-aircraft guns in the communal outside area of a block of flat.
The slogan NEW DEVELOPMENTS COMING SOON, written with a spray on a wall, promises the construction of another eight-storey block of flats in the nearby plot.
The photo depicting two excavators bearing the photographer’s name reveals her auto-sarcasm.
It is no coincidence that the people that appear throughout the project are a couple of tourists watching closely a construction site and two kids looking at the warning sign SLOW – CHILDREN. Total strangers in the environment they are depicted, the two couples experience in astonishment the relativity of the concept of public space in the Greek territory.
In the growing photographic study of areas suffering from overtourism in Greece, Maria Pateraki’s testimony records the confusion of a society who sacrificed its identity in the name of a distorted development observing at the same time the social paralysis against policies that systematically destroy the country.
By Manolis Skoufias