περιπλάνηση η [periplánisi]: 1. το να περιφέρεται κάποιος, εδώ κι εκεί άσκοπα, χωρίς λόγο. 2. (μτφ.) σε νοητό χώρο: H περιπλάνησή του στους ανεξερεύνητους χώρους της νεότερης ποίησης.
[λόγ.<ελνστ.περιπλάνη(σις) -ση]
Λεξικό της κοινής νεοελληνικής γλώσσας του Μανόλη Τριανταφυλλίδη
Η κάθε είδους περιπλάνηση τροφοδοτεί συστηματικά την Τέχνη. Σκοτεινή ή άδολη, η επιθυμία της περιπλάνησης ξεκινά συνήθως από γεωγραφικό βατήρα για να καταλήξει σε μια υπεύθυνη δήλωση του τι κουμάσι είναι ο δημιουργός.
Καθώς το φωτογραφικό μέσο ενθαρρύνει τη σημείωση, οι Ιστορίες της Φωτογραφίας βρίθουν περιπλανήσεων, επιλεκτικών ως επί το πλείστον, που υπενθυμίζουν την κοινωνική θέση του πλάνητα φωτογράφου.
Ορκισμένοι πλάνητες όπως ο Robert Frank, ο Josef Koudelka ή o Bernard Plossu αποτελούν αειθαλή παραδείγματα περιπλάνησης για στρατιές φωτογράφων, μεταξύ αυτών και η Σοφία Τολίκα. «Σκαλώνει» και αυτή σε σταθμούς και σε δρόμους, κλασικούς τόπους μεταφοράς. Γοητεύεται από τα ίχνη του εφήμερου καθώς ταξιδεύει. Διατηρεί μια εφηβική όρεξη για την περιπέτεια.
Η διαφοροποίηση στην περιπλάνηση της Τολίκα έγκειται στην θηλυκή αύρα των φωτογραφιών της, μια ευπρόσδεκτη ανάπαυλα στην βαριά ανδροκρατούμενη εικονογραφία της περιπλάνησης. Η συχνή παρουσία του υγρού στοιχείου στις εικόνες της υπενθυμίζει τη μεγάλη μάνα όλων μας. Η φωτογράφος τηρεί με συνέπεια την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ περιέργειας και σεβασμού για τον Άλλο. Προέχει όμως η συγκαταβατική ματιά στο φύλο της. Δεν διστάζει να τονίσει την ηδύτητα των νεαρών γυναικών, να εντοπίσει τη συνεχή απομάκρυνση των ηλικιωμένων ή να αντιμετωπίσει με ευθύτητα εικονογραφικά στερεότυπα όπως η μητρότητα.
Η ανεπιτήδευτη, αλλά υποσχόμενη, φωτογραφική περιπλάνηση της Σοφίας Τολίκα εμπλουτίζει το λήμμα του λεξικού προσθέτοντας ότι σε κάποιες περιπτώσεις το φαινομενικά άσκοπο γίνεται γόνιμο έδαφος για ουσιαστική αναζήτηση.
Μανώλης Σκούφιας 2009
Wanderlust - Sofia Tolika
Art has always been nurtured by wanderings and explorations of all kinds. Whether innocent or sinister, the wanderlust has its beginnings in geography but always ends in a formal declaration of the artist’s true nature.
Photography, of course, is an art that invites a process of noting and recording, and the history of photography abounds in travels and expeditions, most of them deliberate and consciously selected, reflecting the social status of the itinerant photographer. Committed wanderers like Robert frank, Josef Koudelka or Bernard Plossu have been beacons of inspiration to whole hosts of subsequent photographers, including Sofia Tolika. Following in their footsteps, she too has frequented streets and railway stations, classic locations of movement and metaphor. She levels in the traces of the ephemeral she witnesses on her travels, keeping alive the adolescent appetite for adventure.
What makes Tolika’s travels different is the feminine atmosphere of her photographs, a welcome respite from the predominately masculine iconography of the traditional photography of the road. The frequent presence of water in her images evokes the archetype of the original mother. The photographer preserves a delicate balance between curiosity and respect for the Other. But her most distinctive feature, perhaps, is the understanding she shows for her own sex: she does not hesitate to emphasize the sensuality of young women, the isolation of the old. She has a refreshingly direct approach to such iconic stereotypes as maternity. Unaffected, but rich in promise, the photographic odyssey of Sofia Tolika is a substantial new contribution to the field. She demonstrates that in some cases the aimless or desultory may prove fertile ground for real exploration.
Manolis Skoufias 2009